Podstawą do stwierdzenia czy pacjent cierpi na PTSD, jest przeżycie lub bycie świadkiem ciężkiego i traumatycznego zdarzenia. Ważne jest też, czy reakcja pacjenta na to zdarzenie obejmowała intensywny strach, nasilenie emocji, bezsilność.

Kryteria na podstawie których rozpoznaje się PTSD u pacjentów, opierają się na 3 warunkach – intensywnym ponownym przeżywaniu zdarzenia, unikania sytuacji przypominających zdarzenie oraz odrętwienia i fizjologicznego pobudzenia.

Ponowne przeżywanie zdarzenia może objawiać się natrętnym wspominaniem zdarzeń, dręczącymi snami, poczucie silnego pogorszenia stanu psychicznego w wyniku zetknięcia się z symboliką zdarzenia.

Pacjent chorujący na zespół stresu pourazowego, próbuje unikać ludzi i miejsc kojarzonych z traumatycznym zdarzeniem, często nie może pewnych ważnych aspektów zdarzenia sobie przypomnieć, unika nawet rozmów związanych ze zdarzeniem. Pojawia się u pacjenta podejrzliwość, wrogość wobec ludzi, poczucie braku perspektyw i utrata zainteresowań.

Z fizycznych objawów występują trudności w zasypianiu, wybudzanie się z lękiem, problemy z koncentracją, nadmierna czujność, nadmierne reakcje na bodźce. Często pojawia się chroniczne zmęczenie a nawet epizody depresyjne i myśli i próby samobójcze.

Leczenie PTSD obejmuje połączenie farmakoterapii i psychoterapii. Najskuteczniejszymi oddziaływaniami psychoterapeutycznymi w PTSD są CBT oraz EMDR. Z leków stosuje się głownie leki przeciwdepresyjne SSRI i SNRI. W przypadkach opornych na leczenie można podjąć próbę leczenia psychodelikami – w Polsce jest to dosyć ograniczone.